Bijdrage SGP zondagopenstelling raadsvergadering 10 februari jl.

Vandaag ligt er een onderwerp voor wat mij en de partij waarvoor ik sta raakt: de verdere verruiming van de zondagsopening van winkels.

Ik wil eerst starten met een paar persoonlijke opmerkingen. Mijn vader was ondernemer in een klein plaatsje in de Alblasserwaard. Hij had een dorpssupermarkt. Mijn vader werkte veel, zes dagen per week. Zondag was hij vrij en waren wij als gezin allen thuis. Ik moet er niet aan denken, dat mijn vader zeven dagen had moeten werken. Wij keken uit naar het pensioen van mijn vader. Hij heeft dit helaas niet meegemaakt. Zo’n 5 jaar geleden, op zijn 63ste verjaardag is hij overleden.
Er ligt nu een voorstel voor de raad om te besluiten tot verruiming van de winkeltijden. Ik heb veel lokale ondernemers gesproken. Velen gaven aan dat zondag een gedwongen keuze wordt. Als je grotere buurman wel open gaat en je omzet staat al onder druk, dan heb je niet veel keuze. Voor de ondernemer heeft dit effecten voor zijn of haar sociale leven. Ik wil u allen op roepen daar niet te licht over te denken. Een vraag aan mijn mederaadsleden: hoe wilt u met het voorliggende keuzes de positie van lokale en zelfstandige ondernemers borgen?

Een tweede persoonlijke opmerking. Op mijn twintigste kwam Jezus Christus in mijn leven. Hoewel ik christelijk ben opgevoed, zocht ik God niet. Toen ik definitief afscheid van mijn christelijk opvoeding wilde nemen, kwam God in mijn leven. Dat zette heel mijn denken op zijn kop. De kern van het christelijke leven is namelijk dat je niet meer voor jezelf, maar voor een Ander gaat leven. Die Ander kun je tweeledig opvatten: Die Ander is God en de medemens. Als je met iemand gaat samenleven, zul je ook rekening met die Ander moeten houden. Als je vrouw bijvoorbeeld niet wilt dat je rookt en je houdt veel van haar, dan ga je proberen om te stoppen. Zo heeft God heeft tien regels gegeven. Een aantal daarvan zullen wij met elkaar als redelijk ervaren: niet doden, niet stelen, je ouders respecteren en niet liegen. Maar dan deze: zes dagen zult u werken, maar de zevende is de rustdag van de Heere, uw God. Waarom die dan niet?
Over de jaren, ik nu bijna 39, ben ik deze regel gaan waarderen. Een collectieve dag vrij is een zegen. Een dag om God te dienen, een dag van geen arbeid, een dag van bezinning, een dag van het gezin en vrienden, een dag dus van aandacht voor elkaar. Ik reis voor mijn werk nogal eens naar een ander land. En wat wij hier in hebben is uniek, een collectieve dag vrij, waar tijd is voor de Ander. In het kader van de zorg decentralisaties zou dit ook de speciale naar-elkaar-omkijk-dag kunnen zijn. Mijn oproep aan mijn mederaadsleden: Denk twee keer na of wij deze unieke dag verder willen aantasten.

Misschien denkt u: die SGP is toch tegen. Dan wil ik u zeggen, dat ik met een open blik ben gaan praten met winkeliers en zaken gelezen. Maar wel telkens met de vraag in mijn hoofd: wat betekent dit voor de lokale en zelfstandige ondernemer?

De eerste vraag, die ik onderzocht heb. Leidt de verdere zondagsopenstelling tot een grotere omzet voor winkeliers? Ik was bij de eerste door de gemeente georganiseerde avond voor winkeliers. Zij gaven aan: wij verwachten geen meer omzet, maar gaan voor behoud van de bestaande omzet. CPB bevestigt dit: zondagsopenstelling levert geen meer euro’s op, maar wel meer spreiding.

De regio wordt veel genoemd als reden. Niemand heeft mij overigens nog kunnen vertellen hoeveel omzet nu weglekt en nog belangrijker hoeveel wij terug zouden kunnen halen. Uit het burgerpanel onderzoek uit 2012 bleek dat ruim 70% van de mensen uit Houten die winkelen op zondag liever naar Utrecht gaan. Daar gebeurd meer.
Dat in Houten de regio wordt genoemd, dat begrijp ik nog. Maar in Nieuwegein werd de regio ook als reden genoemd voor zondagsopenstelling. Maar daar is vooralsnog geen juichstemming vanwege hogere omzetten. Bunnik dan, dat veel als voorbeeld wordt genoemd. Nou daar zijn alleen de supermarkten open op zondag en dan ook alleen in de middag. De lange rijen, genoemd door de VVD, zijn ook fors ingekort doordat Lunetten nu ook de winkels op zondag geopend heeft.
Of de regio werkelijk een argument is voor Houten weten wij in de toekomst. Ik vrees dat het tegenvalt. In de hele regio gaan winkels op zondag open. Is Houten aantrekkelijk genoeg voor het winkelend publiek? Vele winkeliers zeggen dat Houten alleen interessant is voor food, niet voor fun-schoppen om het zo te zeggen. De winkeliers op de eerste gespreksavond vonden dat Houten er nog niet klaar voor was. Voor een succesvolle openstelling op zondag volgens een aanwezige vastgoedhandelaar zal 70% van de winkels open moet gaan. Het is sterk de vraag of je zonder dwang deze percentages haalt.

Wij zijn al 12 zondagen per jaar open op zondag. Kan de wethouder niet in gesprek gaan met de regio om te kijken of er geen afspraken kunnen gemaakt kunnen worden met de regio over de zondagsopenstelling? Nu gaan wij alleen maar elkaar beconcurreren.

Hoewel wij geen voorstander zijn van zondagsopening van winkels, hebben wij ook afgevraagd: Is zondagsopening wel de juiste discussie op dit moment? De detailhandel heeft het moeilijk. Teloorgang van de koopavond, internet, eigenlijk een structurele correctie vanwege de crisis uit 2008, waardoor mensen minder uitgeven, hogere BTW en belastingen, maar eigenlijk ook omdat veel gemeentes teveel winkels hebben laten bouwen, waardoor ze klanten nodig hebben uit de hele regio. Over de hele linie zal de detailhandel initiatieven moeten nemen om aantrekkingskracht te vergroten. Of zondagsopenstelling tot verbetering leidt is maar zeer de vraag.

Wat ik ook merkwaardig vond is dat wij die huidige 12 zondagen niet geëvalueerd hebben. Wat waren nu de effecten op de omzet van ondernemers? Werkelijke bezoekersaantallen, etc. Ik heb veel ondernemers gesproken. Velen maken nauwelijks winst op zondag of zelfs verlies. Ik sprak een ondernemer die aangaf dat maandag de slechtste dag voor zijn omzet was. Er was 1 uitzondering, op zondag was de omzet 1/6 van die slechte maandag. Hij kon geen personeel inhuren, dus stond hij met zijn dochter in de winkel. De winst was net genoeg om een broodje te kopen. Laten wij nu zeggen dat wij de winkels aantrekkelijker maken. Nou dan kan hij twee broodjes van de winst kopen of misschien drie op zondag. Bij een dubbele omzet is het dus nog maar 2/6 van de slechte maandag. Nogmaals laten wij elkaar niet gek maken. Misschien is er een meerderheid van de raad voor meer koopzondagen, maar dat maakt die koopzondag nog niet tot een succes. Valt het tegen, dan gaan meer winkels weer dicht en gaan de mensen alsnog naar de buurgemeente. Dan hebben wij alleen maar verliezers. En dan hebben wij nog de winkels van winkelcentrum het Rond die contractueel gedwongen worden om open te gaan, als de regeling verruimd wordt. Heeft de wethouder hier al meer informatie over?

Het gaat om hoe wij de omzet omhoog krijgen van ondernemers. Mensen hebben niet ineens meer te besteden als winkels meer open zijn. Ik zie nu meer winkels sluiten dan dat ze open gaan. Laten wij ondernemers helpen met ideeën om de omzet echt te verhogen. Ik heb hier nog weinig goede ideeën over gehoord tot nu toe. Beste idee tot nu toe heb gehoord is markt op zaterdag. Ik wil de wethouder oproepen om dit onderwerp dan ook op te pakken.

Tenslotte het personeel. Het is een illusie om te denken dat het personeel geen gevolgen gaat ervaren. Bij een klein team van zeg vier mensen zal het werk moeten verdeeld worden. Geld voor nieuw personeel is er niet bij omzetstijging en personeel op zondag is duur . Dat betekent dat in dit voorbeeld mensen nauwelijks meer een weekend vrij zijn. Of ze moeten op zaterdag of op zondag werken. Toeslagen worden ook vaak als reden genoemd. Ja, nog wel. Ik begreep dat de CAO in de modebranche was vastgelopen. Ondernemers willen geen toeslag meer betalen op zondag. Dat pikte werknemers niet. Of om het met de woorden van de winkeliers op de eerste discussieavond te spreken: die toeslagen moeten echt weg.

Samengevat. De SGP is geen voorstander van verruiming van het aantal koopzondagen. Wij hebben principiële bezwaren, maar ook effecten voor de lokale ondernemer tellen voor ons zwaar. En wij ondersteunen daarom het burgerinitiatief voor een raadgevend referendum.
Waarom steunt de SGP een referendum? Ik wil hier eerst inhoudelijk op ingaan. In 2012 werd een representatieve peiling onder de Houtense bevolking gedaan over openstelling van winkels voor levensmiddelen. 46% stemde tegen, 39% voor.

Inmiddels is er in detail handelsland een en ander gebeurd. Internet winkelen neemt toe en de economische realiteit is dat helaas veel winkels omvallen. De zondagsopenstalling zal met name grootwinkelbedrijven in de kaart spelen en de kleine winkelier heeft het nakijken. Meer omzet komt er niet, kosten nemen toe.

Wij vragen ons op basis van wat ik net gezegd heb af: is het van zondagsopenstelling wel zo goed voor Houten? Het College van Burgemeester en Wethouders legt nu twee opties aan de gemeenteraad voor waarbij alle winkels op alle zondagen open kunnen. Wij vinden dat geen recht doen aan de peiling uit 2012. Tijdens de RTG is gevraagd naar een nieuwe peiling, maar dat vond de wethouder geen goed idee. Sommige deelnemers aan de inspraakavond vonden de peiling uit 2012 verouderd en vroegen om een nieuwe peiling. Wij vinden de opties ook geen recht doen aan het participatietraject. Dat hebben wij niet voor niets gelopen. Wij nemen dit uiterst serieus. Dit gezegd hebbend staan we met de rug tegen de muur en steunen het initiatief van winkeliers en bewoners om een referendum te houden. Een andere weg is door u afgesneden.

Wij willen daarom graag een maatschappelijk debat in onze straten en winkels, waarbij de Houtenaar zich over alle opties mag uitspreken. Vervolgens is het finale woord aan de raad.

 

Het referendum verzoek voldoet aan de criteria. Dat moeten wij respecteren, conform onze eigen verordening.

Ik heb nog een aantal vragen voor u:

– Het bestuursakkoord staat vol met termen als andere relatie tussen samenleving en overheid, dichter bij de burger, etc. Wij merken dat het onderwerp zondagsopening leeft bij mensen. Vindt u dit dan geen feest voor de democratie? Dit is toch de nieuwe bestuursstijl bij uitstek?
– Indertijd is met een grote meerderheid een referendum verordening in dit huis aangenomen. Nota bene 7 dagen na de verkiezingen. Het past ons dan toch dit burgerinitiatief te omarmen.
– Er zitten hier in de zaal een aantal grote voorstanders van een referendum. Waarom hebben wij eigenlijk geen budget gereserveerd voor een referendum? Het bestuursakkoord pleit voor dichter bij de burger, maar voor een eigen instrument hebben wij geen budget gereserveerd. Wat vindt u hier eigenlijk van?

 

Pascal Ooms